Η ενδομητρίωση είναι η πάθηση στην οποία το στρώμα του ιστού που φυσιολογικά καλύπτει το εσωτερικό της μήτρας (ενδομήτριο), αναπτύσσεται σε κάποιο άλλο σημείο στο σώμα.
Κατά τον κύκλο της περιόδου στη γυναίκα, το ενδομήτριο δέχεται την επίδραση των ορμονών (οιστρογόνα, προγεστερόνη) και αυξάνει σε πάχος προκειμένου να είναι έτοιμο να δεχθεί το γονιμοποιημένο ωάριο.
Αν δεν υπάρξει εγκυμοσύνη, τότε το ενδομήτριο αποβάλλεται με την περίοδο.
Οι εστίες της ενδομητρίωσης είναι σαν μικρές μαύρες ίσως και κόκκινες ή διαφανείς κουκκίδες, που προεξέχουν επάνω στην ωοθήκη, τις σάλπιγγες, το περιτόναιο. Αυτές οι κουκκίδες, αμελητέες στην αρχή ίσως εξελιχθούν σε κύστεις.
Μεγαλώνουν αργά και το μέγεθός τους μπορεί να είναι από 2 έως και 15 εκα-τοστά.
Εάν η κύστη σπάσει μπορεί να οδηγήσει σε συστροφή της ωοθήκης. Πολύ συνήθεις θέσεις είναι οι ωοθήκες, οι σάλπιγγες και ο ιστός γύρω από την μήτρα και τις ωοθήκες, όμως σπανιότερα μπορεί να εμφανιστεί και σε άλλα τμήματα του σώματος, όπως το παχύ και λεπτό έντερο, ή και τον θώρακα. Τα κύρια συμπτώματα είναι πυελικός πόνος, ο έντονος πόνος κατά την διάρ-κεια της περιόδου και υπογονιμότητα.
Συμπτώματα
Περίπου οι μισές πάσχουσες έχουν χρόνιο πυελικό πόνο, ενώ το 70% του πόνου εντοπίζεται στην έμμηνο ρύση. Επίσης είναι συχνός ο πόνος κατά τη διάρ-κεια της συνουσίας.
Πολύ συχνά οι γυναίκες ψάχνουν την αιτία του πόνου, καθώς έχουν έντονη δυσφορία κατά την διάρκεια της σεξουαλικής επαφής.
Η υπογονιμότητα παρουσιάζεται σε πάνω από τις μισές γυναίκες που πάσχουν.
Λιγότερο συχνά είναι τα συμπτώματα από το ουροποιητικό και το γαστρεντε-ρικό. Περίπου το 25% των γυναικών δεν έχουν συμπτώματα.
Διάγνωση
Ένας καλός γυναικολογικός έλεγχος με πλήρες το ιστορικό της γυναίκας είναι απαραίτητος.
Το ενδοκολπικό υπερηχογράφημα και η αξονική τομογραφία δίνουν αξιόπι-στες πληροφορίες.
Αίτια
Η αιτία δεν είναι εντελώς γνωστή. Παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν το θε-τικό οικογενειακό ιστορικό.
Οι περιοχές της ενδομητρίωσης αιμορραγούν κάθε μήνα, με αποτέλεσμα τη δημιουργία φλεγμονής και ουλών.
Πολύ συχνά οι φλεγμονές μπερδεύονται με συμφύσεις από άλλες επεμβάσεις στην κοιλιακή χώρα. Η διάγνωση βασίζεται στα συμπτώματα σε συνδυασμό με ιατρική απεικόνιση. Η βιοψία είναι η καλύτερη μέθοδος διάγνωσης.
Άλλες αιτίες παρόμοιων συμπτωμάτων είναι φλεγμονώδεις νόσους της πυέ-λου, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, διάμεση κυστίτιδα και ινομυαλγία. Αβέβαια αποτελέσματα υποδεικνύουν ότι η χρήση συνδυασμένων αντισυλλη-πτικών χαπιών μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης ενδομητρίωσης.
Θεραπεία
Η άσκηση και η αποφυγή κατανάλωσης μεγάλης ποσότητας αλκοόλ, μπορούν επίσης να δράσουν προφυλακτικά.
Δεν υπάρχει θεραπεία για την ενδομητρίωση, αλλά διάφορες θεραπείες, όπως αναλγητικά, ορμονική θεραπεία και το χειρουργείο, μπορούν να ανακουφί-σουν τα συμπτώματα.
Η ορμονοθεραπεία μπορεί να κρατήσει 3-4 μήνες για να σταματήσει την έκ-κριση ορμονών που συμβάλουν στην δημιουργία των κύστεων και κατ’ επέ-κταση της ενδομητρίωσης. Η χρήση ενδομήτριας συσκευής με προγεστερόνη μπορεί να είναι χρήσιμη. Οι αγωνιστές της GnRH μπορεί να βελτιώσουν τη γονιμότητα.
Η χειρουργική αφαίρεση της ενδομητρίωσης μπορεί να γίνει λαπαροσκοπικά και όταν οι υπόλοιπες θεραπείες, έχουν αποτύχει για να ανακουφίσουν, την ασθενή από τα συμπτώματα.
Η επέμβαση
Η επέμβαση γίνεται λαπαροσκοπικά, κατά την οποία με laser ή με διαθερμία, και μέσα από τρεις μικρές οπές, αφαιρούνται οι κύστες.
Έτσι κι αλλιώς η επέμβαση αυτή γίνεται χαμηλά και δεν αφήνει σημάδια παρά τρεις μικρές γραμμούλες.
Η ανάρρωση είναι πολύ γρήγορη και η παραμονή της γυναίκας στην κλινική πολύ σύντομη. Την ίδια μέρα ή και την επομένη επιστρέφει στο σπίτι της.
Σε περίπτωση που υπάρξει υποτροπή της ενδομητρίωσης μετά από χειρουρ-γική επέμβαση και υπάρχει επιθυμία για εγκυμοσύνη, τότε συχνά προχωράμε σε εξωσωματική γονιμοποίηση χωρίς να επαναληφθεί η επέμβαση, καθώς ο περαιτέρω χειρουργικός χειρισμός ελαττώνει τον όγκο των ωοθηκών.
Εφόσον όμως υπάρχουν πολύ μεγάλες κύστες και στις 2 ωοθήκες, τότε είναι απαραίτητος ο χειρουργικός καθαρισμός τους.
Η ενδομητρίωση επηρέασε 10,8 εκατομμύρια γυναίκες το 2015. Άλλες εκτιμή-σεις κάνουν λόγο για το 6-10% των γυναικών.
Είναι πιο κοινή στις γυναίκες στη τέταρτη και πέμπτη δεκαετίας της ζωής τους, αλλά μπορεί να εμφανιστεί σε κορίτσια ηλικίας και 8 ετών. Σπάνια οδηγεί σε θάνατο.
Η ενδομητρίωση αναγνωρίστηκε ως ξεχωριστή πάθηση τη δεκαετία του 1920 και νωρίτερα θεωρούνταν η ίδια πάθηση με την αδενομύωση. Δεν είναι σαφές ποιος περιέγραψε πρώτος την πάθηση.
Το 40% των γυναικών που δεν συλλαμβάνουν ενώ προσπαθούν οφείλεται στην ενδομητρίωση.
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, πολλές γυναίκες δεν έχουν τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης, πιθανά λόγω του διαφορετικού ορμονικού υπόβαθρου λόγω της εγκυμοσύνης. Όμως η ενδομητρίωση επανέρχεται μετά τον τοκετό.
